Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

of a Tarpeia

  • 1 Tarpeia

    Tarpēius, i, m.; Tarpēia, ae, f., a Roman proper name; so esp.,
    1.
    Sp. Tarpeius, the father of Tarpeia, who opened the citadel to the Sabines, Liv. 1, 11; Val. Max. 9, 6, 1.—
    2.
    Tarpeia, a Roman maiden, who treacherously opened the citadel to the Sabines, and for her reward was killed by the weight of their arms, which they cast upon her, Flor. 1, 1; Aur. Vict. Vir. Ill. 2; cf. Liv. 1, 11, 6 sqq.; Ov. M. 14, 776.—Hence,
    A.
    Tarpēius, a, um, adj., Tarpeian:

    mons,

    the Tarpeian Rock, the name of a rock on the Capitoline Hill, from which criminals were thrown headlong, Varr. L. L. 5, § 41 Müll.; Liv. 1, 55;

    called also, saxum,

    id. 6, 20; Tac. A. 6, 19; Fest. p. 343 Müll.:

    rupes,

    Tac. H. 3, 71; and absol.:

    in Tarpeio fodientes,

    Plin. 28, 2, 4, § 15:

    ad Tarpeium raptus (Metellus),

    id. 7, 44, 45, § 143:

    arx,

    the citadel on the Capitoline Hill, Prop. 4, (5), 4, 29; Ov. M. 15, 866:

    pater,

    Capitoline Jupiter, Prop. 4 (5), 1, 7; cf.

    fulmina,

    Juv. 13, 78;

    and dei,

    who were worshipped on the Capitoline Hill, Luc. 8, 863:

    coronae,

    given to victors in the Capitoline games, Mart. 9, 41, 1; cf.

    frons,

    id. 9, 4, 8;

    and quercus,

    id. 4, 54, 1:

    lex,

    named after a certain Tarpeius, Cic. Rep. 2, 35, 60; Fest. p. 237 Müll.:

    pudicitia,

    of a Tarpeia, Prop. 1, 16, 2.—
    B.
    Tarpēiānus, a, um, adj., Tarpeian:

    haedus,

    of the Tarpeian Hill, Apic. 8, 6 and 8.

    Lewis & Short latin dictionary > Tarpeia

  • 2 Tarpeianus

    Tarpēius, i, m.; Tarpēia, ae, f., a Roman proper name; so esp.,
    1.
    Sp. Tarpeius, the father of Tarpeia, who opened the citadel to the Sabines, Liv. 1, 11; Val. Max. 9, 6, 1.—
    2.
    Tarpeia, a Roman maiden, who treacherously opened the citadel to the Sabines, and for her reward was killed by the weight of their arms, which they cast upon her, Flor. 1, 1; Aur. Vict. Vir. Ill. 2; cf. Liv. 1, 11, 6 sqq.; Ov. M. 14, 776.—Hence,
    A.
    Tarpēius, a, um, adj., Tarpeian:

    mons,

    the Tarpeian Rock, the name of a rock on the Capitoline Hill, from which criminals were thrown headlong, Varr. L. L. 5, § 41 Müll.; Liv. 1, 55;

    called also, saxum,

    id. 6, 20; Tac. A. 6, 19; Fest. p. 343 Müll.:

    rupes,

    Tac. H. 3, 71; and absol.:

    in Tarpeio fodientes,

    Plin. 28, 2, 4, § 15:

    ad Tarpeium raptus (Metellus),

    id. 7, 44, 45, § 143:

    arx,

    the citadel on the Capitoline Hill, Prop. 4, (5), 4, 29; Ov. M. 15, 866:

    pater,

    Capitoline Jupiter, Prop. 4 (5), 1, 7; cf.

    fulmina,

    Juv. 13, 78;

    and dei,

    who were worshipped on the Capitoline Hill, Luc. 8, 863:

    coronae,

    given to victors in the Capitoline games, Mart. 9, 41, 1; cf.

    frons,

    id. 9, 4, 8;

    and quercus,

    id. 4, 54, 1:

    lex,

    named after a certain Tarpeius, Cic. Rep. 2, 35, 60; Fest. p. 237 Müll.:

    pudicitia,

    of a Tarpeia, Prop. 1, 16, 2.—
    B.
    Tarpēiānus, a, um, adj., Tarpeian:

    haedus,

    of the Tarpeian Hill, Apic. 8, 6 and 8.

    Lewis & Short latin dictionary > Tarpeianus

  • 3 Tarpeius

    Tarpēius, i, m.; Tarpēia, ae, f., a Roman proper name; so esp.,
    1.
    Sp. Tarpeius, the father of Tarpeia, who opened the citadel to the Sabines, Liv. 1, 11; Val. Max. 9, 6, 1.—
    2.
    Tarpeia, a Roman maiden, who treacherously opened the citadel to the Sabines, and for her reward was killed by the weight of their arms, which they cast upon her, Flor. 1, 1; Aur. Vict. Vir. Ill. 2; cf. Liv. 1, 11, 6 sqq.; Ov. M. 14, 776.—Hence,
    A.
    Tarpēius, a, um, adj., Tarpeian:

    mons,

    the Tarpeian Rock, the name of a rock on the Capitoline Hill, from which criminals were thrown headlong, Varr. L. L. 5, § 41 Müll.; Liv. 1, 55;

    called also, saxum,

    id. 6, 20; Tac. A. 6, 19; Fest. p. 343 Müll.:

    rupes,

    Tac. H. 3, 71; and absol.:

    in Tarpeio fodientes,

    Plin. 28, 2, 4, § 15:

    ad Tarpeium raptus (Metellus),

    id. 7, 44, 45, § 143:

    arx,

    the citadel on the Capitoline Hill, Prop. 4, (5), 4, 29; Ov. M. 15, 866:

    pater,

    Capitoline Jupiter, Prop. 4 (5), 1, 7; cf.

    fulmina,

    Juv. 13, 78;

    and dei,

    who were worshipped on the Capitoline Hill, Luc. 8, 863:

    coronae,

    given to victors in the Capitoline games, Mart. 9, 41, 1; cf.

    frons,

    id. 9, 4, 8;

    and quercus,

    id. 4, 54, 1:

    lex,

    named after a certain Tarpeius, Cic. Rep. 2, 35, 60; Fest. p. 237 Müll.:

    pudicitia,

    of a Tarpeia, Prop. 1, 16, 2.—
    B.
    Tarpēiānus, a, um, adj., Tarpeian:

    haedus,

    of the Tarpeian Hill, Apic. 8, 6 and 8.

    Lewis & Short latin dictionary > Tarpeius

  • 4 Capitolium

    Capitōlium, ī, n. (caput), der prächtige, von den Tarquiniern erbaute u. immer prachtvoller (namentlich von Augustus) verzierte Jupitertempel in Rom auf dem tarpejischen Berge, neben dem die römische Burg (arx Tarpeia) u. der tarpejische Felsen (rupes Tarpeia) sich befanden, von dem die Missetäter herabgestürzt wurden; im weitern Sinne der ganze Hügel mit der Burg usw., j. Campidoglio, s. Liv. 1, 55, 1 sqq. Plaut. Curc. 269. Cato origg. 4. fr. 12. Varr. sat. Men. 195. Cic. de rep. 2, 36; vgl. Thiel Verg. Aen. 8, 347 (auch über den poet. Plur., über den auch Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 599 handelt). – das Cap. wurde von den Römern für unzerstörbar gehalten, dah. zur Bezeichnung der Ewigkeit, ewigen Dauer, Verg. Aen. 9, 448. Hor. carm. 3, 30, 8 sq. (u. dazu Orelli). – Den Namen leiten einige (Serv. Verg. Aen. 8, 345. Arnob. 6, 7; vgl. Varr. LL. 5, 41. Liv. 1, 55, 5) von dem Haupte eines gewissen Tolus (caput Toli) ab, das man bei der Grundlegung des Tempels ausgegraben habe, es ist jedoch bloß eine andere Form für capitulum. Daher werden auch Capitolia, d.i. große prächtige Tempel od. Burgen, in andern Städten erwähnt, wie in Kapua, Suet. Cal. 57, 2; in Benevent, Suet. gr. 9. – Im Kirchenlat. = jeder Heidentempel, Prud. c. Symm. 1, 632. – Übtr., pars eius tamquam totius corporis capitolium (Spitze, Haupt), Chalcid. Tim. 233. – Dav. Capitōlīnus, a, um, zum Kapitolium gehörig, kapitolinisch, clivus, Cic.: Iuppiter, Cic.: amphora, s. amphora: Iudi, dem kapitolin. Jupiter zu Ehren, Liv.: so auch certamen, Suet.: quercus, der den Siegern in den kapitolin. Spielen dargebrachte Eichenkranz, Iuven.: subst., Capitōlīnī, ōrum, m., die Besorger der kapitolin. Spiele, Cic. ad Q. fr. 2, 5, 2. – Auch Beiname des M. Manlius, wegen der Rettung des Kapitols, Aur. Vict. vir. ill. 24, 1.

    lateinisch-deutsches > Capitolium

  • 5 Tarpeius

    Tarpēius, a, um, ein röm. Familienbeiname. Bekannt sind Sp. Tarpeius, Befehlshaber der röm. Burg, u. dessen Tochter Tarpeia, die den Sabinern durch Verrat die Burg öffnete u. zum Lohne von ihnen mit den Waffen überschüttet und so getötet wurde, Liv. 1, 11, 6 sqq. Val. Max. 9, 6, 1. Aur. Vict. de vir. ill. 2, 6. Flor. 1, 1, 12. Ov. met. 14, 776. – Adi., tarpejisch, lex, Cic.: mons Tarpeius od. saxum Tarpeium, der tarpejische oder kapitolinische Berg, von dem Missetäter herabgestürzt wurden, Liv. u. Tac. (u. bl. Tarpeius, Sen. de ira 1, 16, 5): so auch rupes Tarpeia, Liv.: arx, das Kapitol, Verg. u. Ampel.: u. so arces, Ov.: sedes, Verg.: viae, Rutil. Nam.: pater, der kapitolin. Jupiter, Prop.: fulmina, des kapitolin. Jupiter, Iuven.: corona od. frons, Kranz, den der bekam, der in den kapitolin. Schauspielen gesiegt hatte, Mart.: nemus, Prop. – Dav. Tarpēlānus, a, um, zum tarpejischen Berg gehörig, tarpejanisch, Apic. 8, 367 u. 406.

    lateinisch-deutsches > Tarpeius

  • 6 Capitolium

    Capitōlium, ī, n. (caput), der prächtige, von den Tarquiniern erbaute u. immer prachtvoller (namentlich von Augustus) verzierte Jupitertempel in Rom auf dem tarpejischen Berge, neben dem die römische Burg (arx Tarpeia) u. der tarpejische Felsen (rupes Tarpeia) sich befanden, von dem die Missetäter herabgestürzt wurden; im weitern Sinne der ganze Hügel mit der Burg usw., j. Campidoglio, s. Liv. 1, 55, 1 sqq. Plaut. Curc. 269. Cato origg. 4. fr. 12. Varr. sat. Men. 195. Cic. de rep. 2, 36; vgl. Thiel Verg. Aen. 8, 347 (auch über den poet. Plur., über den auch Neue-Wagener Formenl.3 Bd. 1. S. 599 handelt). – das Cap. wurde von den Römern für unzerstörbar gehalten, dah. zur Bezeichnung der Ewigkeit, ewigen Dauer, Verg. Aen. 9, 448. Hor. carm. 3, 30, 8 sq. (u. dazu Orelli). – Den Namen leiten einige (Serv. Verg. Aen. 8, 345. Arnob. 6, 7; vgl. Varr. LL. 5, 41. Liv. 1, 55, 5) von dem Haupte eines gewissen Tolus (caput Toli) ab, das man bei der Grundlegung des Tempels ausgegraben habe, es ist jedoch bloß eine andere Form für capitulum. Daher werden auch Capitolia, d.i. große prächtige Tempel od. Burgen, in andern Städten erwähnt, wie in Kapua, Suet. Cal. 57, 2; in Benevent, Suet. gr. 9. – Im Kirchenlat. = jeder Heidentempel, Prud. c. Symm. 1, 632. – Übtr., pars eius tamquam totius cor-
    ————
    poris capitolium (Spitze, Haupt), Chalcid. Tim. 233. – Dav. Capitōlīnus, a, um, zum Kapitolium gehörig, kapitolinisch, clivus, Cic.: Iuppiter, Cic.: amphora, s. amphora: Iudi, dem kapitolin. Jupiter zu Ehren, Liv.: so auch certamen, Suet.: quercus, der den Siegern in den kapitolin. Spielen dargebrachte Eichenkranz, Iuven.: subst., Capitōlīnī, ōrum, m., die Besorger der kapitolin. Spiele, Cic. ad Q. fr. 2, 5, 2. – Auch Beiname des M. Manlius, wegen der Rettung des Kapitols, Aur. Vict. vir. ill. 24, 1.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Capitolium

  • 7 Tarpeius

    Tarpēius, a, um, ein röm. Familienbeiname. Bekannt sind Sp. Tarpeius, Befehlshaber der röm. Burg, u. dessen Tochter Tarpeia, die den Sabinern durch Verrat die Burg öffnete u. zum Lohne von ihnen mit den Waffen überschüttet und so getötet wurde, Liv. 1, 11, 6 sqq. Val. Max. 9, 6, 1. Aur. Vict. de vir. ill. 2, 6. Flor. 1, 1, 12. Ov. met. 14, 776. – Adi., tarpejisch, lex, Cic.: mons Tarpeius od. saxum Tarpeium, der tarpejische oder kapitolinische Berg, von dem Missetäter herabgestürzt wurden, Liv. u. Tac. (u. bl. Tarpeius, Sen. de ira 1, 16, 5): so auch rupes Tarpeia, Liv.: arx, das Kapitol, Verg. u. Ampel.: u. so arces, Ov.: sedes, Verg.: viae, Rutil. Nam.: pater, der kapitolin. Jupiter, Prop.: fulmina, des kapitolin. Jupiter, Iuven.: corona od. frons, Kranz, den der bekam, der in den kapitolin. Schauspielen gesiegt hatte, Mart.: nemus, Prop. – Dav. Tarpēlānus, a, um, zum tarpejischen Berg gehörig, tarpejanisch, Apic. 8, 367 u. 406.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > Tarpeius

  • 8 Aternius

    Āternius, ī m.
    A. Fontinalis, римский консул, проведший в 454 г. до н. э. закон о размере денежных штрафов (Lex Aternia Tarpeia) C

    Латинско-русский словарь > Aternius

  • 9 adeo [2]

    2. ad-eo, iī, itum, īre, an od. zu etw. od. jmd. heran-, hinzu-, hingehen, -kommen, sich jmdm. nahen, nähern (Ggstz. abire, fugere), I) eig.: 1) im allg.: abeam an maneam, adeam an fugiam, Plaut.: huc, Plaut.: illo (dahin), Caes.: quid te adirier abnutas? Enn.: adeon ad eum? rede ich ihn an? Ter.: ad. ad me, Cic.: pati alqm adire ad se, Zutritt zu sich gestatten, Caes.: ad istum fundum, Cic.: Romam atque in conventum, Cic.: curiam, betreten (Ggstz. inde egredi), Liv.: Stygios manes, hinabsteigen zu usw., Ov.: epulas, sacrum, beiwohnen, Ov.: alci manum, sprichw. = jmd. zum besten haben, hintergehen, Plaut. aul. 378: u. so quo modo de Persa manus mi aditast? Plaut. Pers. 796: Partiz. Präs. subst., quasi temere adeuntibus (sc. locum) horror quidam et metus obiciatur, Suet. Aug. 6. – dah. adiri, v. Örtl. = betreten werden, v. Höhen = bestiegen werden, zugänglich sein, castellum, quod angustā semitā adibatur, Frontin.: quā Tarpeia rupes centum gradibus aditur, Tac.: interiora regionis eius haud adiri poterant, Curt. – 2) insbes.: a) als gerichtl. t.t., adire ad praetorem in ius od. bl. in ius, vor den Richter od. vor Gericht gehen, beim Richter od. vor Gericht klagbar werden, Cic.: u. so (milites) suā sponte ad Caesarem in ius adierunt, brachten vor Cäsars Richterstuhl, Caes. – b) einen Ort usw. aufsuchen, besuchen, be reisen, casas aratorum, Cic.: inde Lacedaemonem, Liv.: Lycias urbes, Ov.: Magnetas, wandern zu usw., Ov.: hiberna, Tac.: maria navibus, befahren, Mela: u. so bl. mare, Curt. – c) um Rat, Recht od. Hilfe jmd. angehen, an jmd od. etw. sich wenden, adii te heri de filia, Ter.: Verrem, Cic.: praetorem, Cic.: alqm per epistulam, Plaut., od. scripto, Tac.: m. 1. Sup., quom patrem adeas postulatum, Plaut. Bacch. 442. – Insbes.: α) wegen der Zukunft befragend an jmd. od. ein Orakel gehen, sich wenden, magos, Cic.: libros Sibyllinos, Liv.: legati protinus Delphos cum escendissent, oraculum adierunt consulentes, ad quod negotium domo missi essent, Liv. – β) bittend nahen, sich nähern, vorsprechen bei od. an usw., mille domos, Ov. – bes. einem Gotte, Tempel betend nahen, venerantem deos, Cic.: aras, Cic.: sedes deorum, Tib. – d) in feindl. Absicht heran-, vorgehen, auf jmd. od. einen Ort losgehen, sich an jmd. machen, mit jmd. anbinden (s. Korte Sall. Iug. 89, 1. Deder. Dict. 2, 13), nunc prior adito tu; ego in insidiis hic ero, Ter.: virum, Verg.: oppida castellaque munita, Sall.: u. ad quemvis numerum ephippiatorum equitum adire audere, Caes. – II) übtr.: a) an ein Geschäft gehen, etwas übernehmen, ad pactionem, Plaut.: ad causas et privatas et publicas, Cic.: ad rem publicam (Staatsgeschäfte), Cic.: honores, Plin. pan. – b) einer Lage, einem Zustande sich nicht entziehen, sich unterzie hen, ad periculum, Caes., od. bl. periculum, Cic.: periculum capitis, Cic. u. Nep.: periculum vitae, in L. kommen, Scrib.: maximos labores summaque pericula, Nep.: inimicitias, Cic. – iam cum gaudia adirem, genießen wollte, Tibull. – c) als gerichtl. t.t., adire hereditatem, eine Erbschaft antreten, Cic.: dah. non placebat adiri nomen, Cäsars Namen als Erbe anzunehmen, Vell. – / Imperf. adeibam, Prisc. 11, 15. – Perf. adivi, Flor. 3, 1, 11. Auson. ep. 9, 48. Apul. met. 8, 1: Perf. adi, Val. Flacc. 5, 502, adit, Monum. Ancyr. tab. 5. lin. 16. Tac. ann. 15, 5 (Halm adiit). Spart. Car. 5, 8. Sen. Herc. Oet. 1066 u.a. nachaug. Dichter. – Infin. Perf. adiese = adisse u. Plusqu. = Perf. Konj. adiesent = adissent, SC. de Bacch. im Corp. inscr. Lat. 1, 196: Pass. arch. adeitur, Corp. inscr. Lat. 1, 1215 = 10, 4480. – Paragog. Infin. adirier, Enn. trag. 306 R (Müller 312 adiri).

    lateinisch-deutsches > adeo [2]

  • 10 arx

    arx, arcis, f. (v. Stamme ARC in arceo; vgl. Varr. LL. 5, 151), ein von Natur od. durch Kunst fester, hoher Punkt, der eine Stadt, eine Gegend deckt od. beherrscht, eine feste Höhe, -Anhöhe, -Berghöhe, Feste, Zitadelle, Burg, Zwingburg, griech. ἄκρα, ερυμα, I) eig.: A) im engern Sinne: iam montani signo dato ex castellis ad stationem solitam conveniebant, cum repente conspiciunt alios, arce occupatā suā, super caput imminentes, alios viā transire hostes, Liv.: Ianiculum quoque adiectum non inopiā loci, sed ne quando arx hostium esset, Liv.: nocte occupat collem imminentem urbi (Larissam eam arcem vocant), Liv. – v. der Arx von Rom, zunächst die (nördl.) Höhe des kapitol. Berges (j. Höhe von Araceli), dann auch der ganze Berg mit der Burg u. dem Kapitol, vobis (communis patria) arcem et Capitolium commendat, Cic.: ne quis patricius in arce aut in Capitolio habitaret, Liv.: Romana, Liv.: Capitolina, Liv., od. Capitolii, Tac.: Tarpeia, Kapitol, Verg.: dass. arces Tarpeiae, Ov.: u. als Ort, wo die Auspizien angestellt wurden, cum in arce augurium augures acturi essent, Cic.: quia (domus) auguribus ex arce augurium capientibus officiebat, Val. Max. – v. der Arx griech. Städte = ἄκρα, ἀκρόπολις, der höher gelegene u. befestigte Teil einer Stadt, die Akropolis, die Burg, feste Oberstadt, Tarentina arx, Liv.: non est (hoc opus), ut in arce (A. v. Athen) poni possit, quasi illa Minerva Phidiae, Cic.: arx (A. von Korinth) inter omnia in immanem altitudinem edita, Liv.: qui (Salinator) amisso oppido (Tarent) fugerat in arcem, Cic.: potitus est urbis Syracusarum, praeter arcem et insulam adiunctam oppido, Nep. – v. der Arx eines Reiches = erste Festung, Hauptbollwerk, Hauptwaffenplatz, quod Gentius eam (Scodram) sibi ceperat velut regni totius arcem, Liv.: ad caput arcem que regni Pergamum ducit oppugnandam, Liv. – Sprichw., arcem facere e cloaca, aus einer Mücke einen Elefanten machen, Cic. Planc. 95.

    B) im weitern Sinne, v. Jupiters Himmelsburg, quae pater ut vidit summā Saturnius arce, Ov.: siderea arx, Ov.: Plur. v. Himmel selbst, aethereae arces, Ov.: igneae arces, Hor. – v. Götterwohnungen, d.i. Tempeln, sacras iaculatus arces, Hor. – v. Städten (vgl. Korte Lucan. 3, 84. Voß Verg. georg. 2, 172. p. 341), Romanae arces, v. Arpi in Apulien, Ov.: arces Bacchi, v. Dionysopolis am Pontus, Ov.: beatae arces, v. Korinth, Hor.: exustae Phocidos arces, v. Phokäa, Lucan. v. Berg- u. Gebirgshöhen (vgl. Drak. Sil. 15, 305. Voß Verg. georg. 1, 240. p. 123), Parnassi arx, Ov.: Plur., Roma septem una sibi muro circumdedit arces (Hügel), Verg.: Rhodopeiae arces, Verg.: inexpertae arces, v. den Alpen, Sil. – v. jedem Gipfel, jeder Spitze (vgl. Drak. Sil. 15, 305), corporis, das Haupt, der Kopf, Sen. poët.; vgl. alta capitis, Claud.: galeae corusca, Stat.

    II) übtr.: A) wie unser Burg, Schirmfeste = Hort, Schutz, Schutzwehr, Zuflucht, v. Örtl., haec urbs lux orbis terrarum atque arx omnium gentium, Cic.: templum illud fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii, Cic.: cis Iberum castra Romana esse, arcem tutam perfugium que novas volentibus res, Liv.: tyranni nuper eos (muros) arcem et munimentum sibi, non civitati paraverunt, Liv.: hic locus (forum) est igitur unus, quo perfugiant: hic portus, haec arx, haec ara sociorum, Cic. – v. Pers., ipsam arcem finitimorum, Campanos, adorti, Liv. – v. Abstr., munite communem arcem bonorum, obstruite perfugium improborum, Cic.: consulatum superesse plebeiis: eam esse arcem libertatis, id columen, Liv.: hanc (legem repetundarum) habent arcem, minus aliquanto nunc munitam, quam antea, verumtamen etc., Cic. Vgl. Fabri Liv. 21, 33, 2.

    B) = der eigentliche Sitz, Hauptsitz, die Hauptschanze, quae visa species... arcem eam (das Kapitol) imperii atque caput rerum portendebat, Liv.: urbem magnam et in ea parte, quā sita erat, arcem regni Zamam statuit oppugnare, Sall.: v. Pers., ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse, Liv. – v. Abstr., arcem Stoicorum defendis, die Hauptschanze = den Hauptbeweisgrund, Cic.: num potui magis in arcem illius causae invadere? Cic.

    C) (von der Arx als hohem Punkte) = Höhepunkt, Gipfel, quae te via... ad summas laudum perduxerit arces, Sil.: celsā mentis ab arce despicis errantes, Stat.: tecum mihi res non est, quod, cum natura tua in ipsam arcem eloquentiae ferat, errare mavis, Tac. dial.: qui (Pollio et Messala) Cicerone arcem iam tenente eloquentiae agere coeperunt, Quint.: Caesar... nondum attigit arcem iuris (der höchsten Gewalt) et, humanum culmen egressus, meruit etc., Lucan. 7, 593.

    D) (v. der Arx als dem gewöhnl. Sitz der Herrscher, s. Nep. Tim. 3, 3. Sen. contr. 4 [8], 27. § 1) = Herrschaft, Thron, cupidi arcium, Sen. poët.: evertit arces respectus honesti, Lucan.

    lateinisch-deutsches > arx

  • 11 prospicio

    prōspicio, spēxī, spectum, ere (pro u. specio), I) intr. aus der Ferne herabschauen, herausschauen, vorwärts-, in die Ferne hinsehen, -hinschauen, A) eig.: 1) übh.: per fenestras, aus den F. sehen, Ambros.: ex castris in urbem, Caes.: parum prospiciunt oculi, sehen nicht gut in die Ferne, Ter.: multum, weit sehen, weite Aussicht haben, Cic.: Venus prospiciens, eine Statue auf Cypern, Ov.: neque post respiciens neque ante prospiciens, Varro sat. Men. 260. – 2) insbes., nach allen Seiten sich umsehen, achtgeben, puer ab ianua prospiciens, Nep. Hann. 12, 4: pavorem simulans (feles) prospexit toto die, gab acht, lauerte, Phaedr. 2, 4, 10. – B) bildl.: a) Vorsicht anwenden, Vorsorge-, Fürsorge tragen, nisi prospicis, Ter.: prospicite, Cic.: nisi prospectum aliquid est, Ter.: m. folg. ut u. Konj., Cic.: m. folg. ne u. Konj., Caes.: m. folg. Dat., sociis, Cic.: patriae, Cic.: vectigalibus, Cic.: liberis suis, Nep.: malo, vorbeugen, Cic. – b) übtr., quaedam etiam serunda non tam propter praesentem fructum, quam in annum prospicientem, Varro r. r. 1, 23, 3. – II) tr. von fern od. in der Ferne vor sich sehen, vor sich erblicken, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: a) übh.: regiones circumcirca, Serv. Sulp. in Cic. ep.: campos longe, Verg.: alqm procul, Verg.: Italiam ab unda, Verg.: moenia urbis Tarpeia de rupe, Lucan. – b) insbes.: α) nach etwas in die Ferne ausschauen, -sich umsehen, ex speculis adventantem hostium classem, Liv. 21, 49, 8. – β) etwas von fern mit ansehen, einer Sache von fern zuschauen, incendium e Tiberiana domo, Suet.: e triclinio ardentem rogum, Suet. – γ) etwas nur von fern erblicken, nur einen Blick aus der Ferne in etw. tun = nicht ordentlich betreten, -besuchen, prospeximus curiam, Plin. ep.: neque prospexisse castra contentus, Plin. pan.: vitam (v. einem als Kind Sterbenden), Sen. – 2) übtr., v. Örtl., die Aussicht auf etw. haben, -gewähren, domus prospicit agros, Hor.: villa lacum prospicit, Plin. ep.: cubiculum valvis cryptoporticum, fenestrā prospicit mare, Plin. ep. – B) bildl.: 1) im Allg.: senex aut prospiciens senectutem das Alter schon vor sich sehend, sich dem Alter nähernd, Sen. ep. 33, 7. – 2) insbes.: a) etwas vorher-, voraussehen, casus futuros, Cic.: futura, Cic.: talem exitum vitae suae, Liv.: prospicientes animo exitum incauti a fraude fraterna iuvenis, Liv.: alios ego vidi ventos, alias prospexi animo procellas, Cic.: m. folg. indir. Frages., ut iam ante animo prospicere possis, quibus de rebus auditurus sis, Cic. – b) für etw. sorgen, etw. besorgen, anschaffen, verschaffen, ferramenta, Cic.: commeatus, Liv.: pecori suo hibernum et aestivum pabulum, Sen.: filiae maritum, Plin. ep.: sedem senectuti vestrae, Liv. – / Synkop. Perf. prospexti, Ter. adelph. 689.

    lateinisch-deutsches > prospicio

  • 12 adeo

    1. adeō, Adv. (ad u. eo), bis zu dem Punkte, bis dahin, bis so weit, I) eig.: A) im Raume: surculum artito usque adeo, quo praeacueris, füge das Reis so weit hinein, als du es zugespitzt hast, Cato r.r. 40, 3. – dah. in der bildl. Wendung, adeo res rediit, die Sache ist so weit gekommen (in der Verschlimmerung), Ter.: adeon rem redisse, ut etc., Ter. – B) in der Zeit, so lange (durch usque verstärkt u.m. folg. dum, donec, quoad), Plaut., Ter. u. Cic. – II) übtr., dem Grade nach: a) zur Gleichstellung zweier Dinge in der Vergleichung, mit folg. ut od. quasi = in eben dem Grade (Maße)... in dem oder als, nur bei Plaut. u. Ter. – b) zur Steigerung des Begriffs in der Vergleichung = (stark betontes) so, so sehr, so ganz, so gar, bei Verbb., Adjj., Substst. u. Advv., m. folg. ut, Cic. u.a.: numquam adeo astutus fui, quin etc., Ter. – dah. adeo non ut etc., adeo nihil ut etc., so gar nicht od. so wenig, daß usw., Sall. fr. u. Liv.: m. contra etiam im Folgesatze, Liv. 30, 34, 5. – u. den Begr. verstärkend (aus der Umgangssprache) = admodum, gar, so gar, gar sehr, Ter., Verg. u.a. Dichter. – c) übh. zur Steigerung des Gesagten durch etwas Größeres, Unerwartetes, wie unser sogar, ja sogar, selbst, ja was noch mehr ist, ducem ho-stium intra moenia atque adeo in senatu videmus, Cic. – d) enklitisch dem Worte nachgesetzt, um eine Sache od.
    ————
    deren Eigenschaft als die bedeutsamste hervorzuheben = eben, gerade, gar, zumal, allzumal, eigentlich, im Grunde, bei Verbb., Substst. u. Adjj., Komik., Verg. u.a.: bei Advv., Cic. u.a.: bei Pronom., Komik. u.a.: bes. oft id adeo, zB. id adeo, si placet, considerate, Cic. – nach den bedingenden Conjj. si, nisi u. dgl., wenn ja, wenn gar, Plaut. u. Ter. – mit den Conjj. sive, aut, vel, oder gar, oder vielmehr, oder auch nur, Komik. u. Cic. – bes. m. atque, und vielmehr, und richtiger, und besser, Cic. u.a. – e) zur Begründung des Gesagten (u. zwar immer am Anfang des Satzes), bis zu dem Grad, so sehr, so (betont), adeo prope omnis senatus Hannibalis fuit, Liv.: adeo excellentibus ingeniis citius defuerit ars etc., Liv. – f) adeo non (wie nedum) steigernd nach einer Negation, um so weniger, geschweige, Tac. – bes. nach ne... quidem, Vell. u.a. – sogar adeo (ohne non) nach ne... quidem u. quoque, um so mehr, Tac.: u. so etiamsi omnino... adeo si, Plin.
    ————————
    2. ad-eo, iī, itum, īre, an od. zu etw. od. jmd. heran-, hinzu-, hingehen, -kommen, sich jmdm. nahen, nähern (Ggstz. abire, fugere), I) eig.: 1) im allg.: abeam an maneam, adeam an fugiam, Plaut.: huc, Plaut.: illo (dahin), Caes.: quid te adirier abnutas? Enn.: adeon ad eum? rede ich ihn an? Ter.: ad. ad me, Cic.: pati alqm adire ad se, Zutritt zu sich gestatten, Caes.: ad istum fundum, Cic.: Romam atque in conventum, Cic.: curiam, betreten (Ggstz. inde egredi), Liv.: Stygios manes, hinabsteigen zu usw., Ov.: epulas, sacrum, beiwohnen, Ov.: alci manum, sprichw. = jmd. zum besten haben, hintergehen, Plaut. aul. 378: u. so quo modo de Persa manus mi aditast? Plaut. Pers. 796: Partiz. Präs. subst., quasi temere adeuntibus (sc. locum) horror quidam et metus obiciatur, Suet. Aug. 6. – dah. adiri, v. Örtl. = betreten werden, v. Höhen = bestiegen werden, zugänglich sein, castellum, quod angustā semitā adibatur, Frontin.: quā Tarpeia rupes centum gradibus aditur, Tac.: interiora regionis eius haud adiri poterant, Curt. – 2) insbes.: a) als gerichtl. t.t., adire ad praetorem in ius od. bl. in ius, vor den Richter od. vor Gericht gehen, beim Richter od. vor Gericht klagbar werden, Cic.: u. so (milites) suā sponte ad Caesarem in ius adierunt, brachten vor Cäsars Richterstuhl, Caes. – b) einen Ort usw. aufsuchen, besuchen, be-
    ————
    reisen, casas aratorum, Cic.: inde Lacedaemonem, Liv.: Lycias urbes, Ov.: Magnetas, wandern zu usw., Ov.: hiberna, Tac.: maria navibus, befahren, Mela: u. so bl. mare, Curt. – c) um Rat, Recht od. Hilfe jmd. angehen, an jmd od. etw. sich wenden, adii te heri de filia, Ter.: Verrem, Cic.: praetorem, Cic.: alqm per epistulam, Plaut., od. scripto, Tac.: m. 1. Sup., quom patrem adeas postulatum, Plaut. Bacch. 442. – Insbes.: α) wegen der Zukunft befragend an jmd. od. ein Orakel gehen, sich wenden, magos, Cic.: libros Sibyllinos, Liv.: legati protinus Delphos cum escendissent, oraculum adierunt consulentes, ad quod negotium domo missi essent, Liv. – β) bittend nahen, sich nähern, vorsprechen bei od. an usw., mille domos, Ov. – bes. einem Gotte, Tempel betend nahen, venerantem deos, Cic.: aras, Cic.: sedes deorum, Tib. – d) in feindl. Absicht heran-, vorgehen, auf jmd. od. einen Ort losgehen, sich an jmd. machen, mit jmd. anbinden (s. Korte Sall. Iug. 89, 1. Deder. Dict. 2, 13), nunc prior adito tu; ego in insidiis hic ero, Ter.: virum, Verg.: oppida castellaque munita, Sall.: u. ad quemvis numerum ephippiatorum equitum adire audere, Caes. – II) übtr.: a) an ein Geschäft gehen, etwas übernehmen, ad pactionem, Plaut.: ad causas et privatas et publicas, Cic.: ad rem publicam (Staatsgeschäfte), Cic.: honores, Plin. pan. – b) einer Lage, einem Zustande sich nicht entziehen, sich unterzie-
    ————
    hen, ad periculum, Caes., od. bl. periculum, Cic.: periculum capitis, Cic. u. Nep.: periculum vitae, in L. kommen, Scrib.: maximos labores summaque pericula, Nep.: inimicitias, Cic. – iam cum gaudia adirem, genießen wollte, Tibull. – c) als gerichtl. t.t., adire hereditatem, eine Erbschaft antreten, Cic.: dah. non placebat adiri nomen, Cäsars Namen als Erbe anzunehmen, Vell. – Imperf. adeibam, Prisc. 11, 15. – Perf. adivi, Flor. 3, 1, 11. Auson. ep. 9, 48. Apul. met. 8, 1: Perf. adi, Val. Flacc. 5, 502, adit, Monum. Ancyr. tab. 5. lin. 16. Tac. ann. 15, 5 (Halm adiit). Spart. Car. 5, 8. Sen. Herc. Oet. 1066 u.a. nachaug. Dichter. – Infin. Perf. adiese = adisse u. Plusqu. = Perf. Konj. adiesent = adissent, SC. de Bacch. im Corp. inscr. Lat. 1, 196: Pass. arch. adeitur, Corp. inscr. Lat. 1, 1215 = 10, 4480. – Paragog. Infin. adirier, Enn. trag. 306 R (Müller 312 adiri).
    ————————
    adeō tenus, Adv., insoweit, Claud. Mamert. 2, 10. p. 141, 9.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > adeo

  • 13 arx

    arx, arcis, f. (v. Stamme ARC in arceo; vgl. Varr. LL. 5, 151), ein von Natur od. durch Kunst fester, hoher Punkt, der eine Stadt, eine Gegend deckt od. beherrscht, eine feste Höhe, -Anhöhe, -Berghöhe, Feste, Zitadelle, Burg, Zwingburg, griech. ἄκρα, ερυμα, I) eig.: A) im engern Sinne: iam montani signo dato ex castellis ad stationem solitam conveniebant, cum repente conspiciunt alios, arce occupatā suā, super caput imminentes, alios viā transire hostes, Liv.: Ianiculum quoque adiectum non inopiā loci, sed ne quando arx hostium esset, Liv.: nocte occupat collem imminentem urbi (Larissam eam arcem vocant), Liv. – v. der Arx von Rom, zunächst die (nördl.) Höhe des kapitol. Berges (j. Höhe von Araceli), dann auch der ganze Berg mit der Burg u. dem Kapitol, vobis (communis patria) arcem et Capitolium commendat, Cic.: ne quis patricius in arce aut in Capitolio habitaret, Liv.: Romana, Liv.: Capitolina, Liv., od. Capitolii, Tac.: Tarpeia, Kapitol, Verg.: dass. arces Tarpeiae, Ov.: u. als Ort, wo die Auspizien angestellt wurden, cum in arce augurium augures acturi essent, Cic.: quia (domus) auguribus ex arce augurium capientibus officiebat, Val. Max. – v. der Arx griech. Städte = ἄκρα, ἀκρόπολις, der höher gelegene u. befestigte Teil einer Stadt, die Akropolis, die Burg, feste Oberstadt, Tarentina arx, Liv.: non
    ————
    est (hoc opus), ut in arce (A. v. Athen) poni possit, quasi illa Minerva Phidiae, Cic.: arx (A. von Korinth) inter omnia in immanem altitudinem edita, Liv.: qui (Salinator) amisso oppido (Tarent) fugerat in arcem, Cic.: potitus est urbis Syracusarum, praeter arcem et insulam adiunctam oppido, Nep. – v. der Arx eines Reiches = erste Festung, Hauptbollwerk, Hauptwaffenplatz, quod Gentius eam (Scodram) sibi ceperat velut regni totius arcem, Liv.: ad caput arcem que regni Pergamum ducit oppugnandam, Liv. – Sprichw., arcem facere e cloaca, aus einer Mücke einen Elefanten machen, Cic. Planc. 95.
    B) im weitern Sinne, v. Jupiters Himmelsburg, quae pater ut vidit summā Saturnius arce, Ov.: siderea arx, Ov.: Plur. v. Himmel selbst, aethereae arces, Ov.: igneae arces, Hor. – v. Götterwohnungen, d.i. Tempeln, sacras iaculatus arces, Hor. – v. Städten (vgl. Korte Lucan. 3, 84. Voß Verg. georg. 2, 172. p. 341), Romanae arces, v. Arpi in Apulien, Ov.: arces Bacchi, v. Dionysopolis am Pontus, Ov.: beatae arces, v. Korinth, Hor.: exustae Phocidos arces, v. Phokäa, Lucan. v. Berg- u. Gebirgshöhen (vgl. Drak. Sil. 15, 305. Voß Verg. georg. 1, 240. p. 123), Parnassi arx, Ov.: Plur., Roma septem una sibi muro circumdedit arces (Hügel), Verg.: Rhodopeiae arces, Verg.: inexpertae arces, v. den Alpen, Sil. – v. jedem Gipfel, jeder Spitze (vgl. Drak. Sil. 15, 305), corporis, das
    ————
    Haupt, der Kopf, Sen. poët.; vgl. alta capitis, Claud.: galeae corusca, Stat.
    II) übtr.: A) wie unser Burg, Schirmfeste = Hort, Schutz, Schutzwehr, Zuflucht, v. Örtl., haec urbs lux orbis terrarum atque arx omnium gentium, Cic.: templum illud fuit te consule arx civium perditorum, receptaculum veterum Catilinae militum, castellum forensis latrocinii, Cic.: cis Iberum castra Romana esse, arcem tutam perfugium que novas volentibus res, Liv.: tyranni nuper eos (muros) arcem et munimentum sibi, non civitati paraverunt, Liv.: hic locus (forum) est igitur unus, quo perfugiant: hic portus, haec arx, haec ara sociorum, Cic. – v. Pers., ipsam arcem finitimorum, Campanos, adorti, Liv. – v. Abstr., munite communem arcem bonorum, obstruite perfugium improborum, Cic.: consulatum superesse plebeiis: eam esse arcem libertatis, id columen, Liv.: hanc (legem repetundarum) habent arcem, minus aliquanto nunc munitam, quam antea, verumtamen etc., Cic. Vgl. Fabri Liv. 21, 33, 2.
    B) = der eigentliche Sitz, Hauptsitz, die Hauptschanze, quae visa species... arcem eam (das Kapitol) imperii atque caput rerum portendebat, Liv.: urbem magnam et in ea parte, quā sita erat, arcem regni Zamam statuit oppugnare, Sall.: v. Pers., ubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem totius belli esse, Liv. – v. Abstr., arcem Stoicorum defendis, die
    ————
    Hauptschanze = den Hauptbeweisgrund, Cic.: num potui magis in arcem illius causae invadere? Cic.
    C) (von der Arx als hohem Punkte) = Höhepunkt, Gipfel, quae te via... ad summas laudum perduxerit arces, Sil.: celsā mentis ab arce despicis errantes, Stat.: tecum mihi res non est, quod, cum natura tua in ipsam arcem eloquentiae ferat, errare mavis, Tac. dial.: qui (Pollio et Messala) Cicerone arcem iam tenente eloquentiae agere coeperunt, Quint.: Caesar... nondum attigit arcem iuris (der höchsten Gewalt) et, humanum culmen egressus, meruit etc., Lucan. 7, 593.
    D) (v. der Arx als dem gewöhnl. Sitz der Herrscher, s. Nep. Tim. 3, 3. Sen. contr. 4 [8], 27. § 1) = Herrschaft, Thron, cupidi arcium, Sen. poët.: evertit arces respectus honesti, Lucan.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > arx

  • 14 prospicio

    prōspicio, spēxī, spectum, ere (pro u. specio), I) intr. aus der Ferne herabschauen, herausschauen, vorwärts-, in die Ferne hinsehen, -hinschauen, A) eig.: 1) übh.: per fenestras, aus den F. sehen, Ambros.: ex castris in urbem, Caes.: parum prospiciunt oculi, sehen nicht gut in die Ferne, Ter.: multum, weit sehen, weite Aussicht haben, Cic.: Venus prospiciens, eine Statue auf Cypern, Ov.: neque post respiciens neque ante prospiciens, Varro sat. Men. 260. – 2) insbes., nach allen Seiten sich umsehen, achtgeben, puer ab ianua prospiciens, Nep. Hann. 12, 4: pavorem simulans (feles) prospexit toto die, gab acht, lauerte, Phaedr. 2, 4, 10. – B) bildl.: a) Vorsicht anwenden, Vorsorge-, Fürsorge tragen, nisi prospicis, Ter.: prospicite, Cic.: nisi prospectum aliquid est, Ter.: m. folg. ut u. Konj., Cic.: m. folg. ne u. Konj., Caes.: m. folg. Dat., sociis, Cic.: patriae, Cic.: vectigalibus, Cic.: liberis suis, Nep.: malo, vorbeugen, Cic. – b) übtr., quaedam etiam serunda non tam propter praesentem fructum, quam in annum prospicientem, Varro r. r. 1, 23, 3. – II) tr. von fern od. in der Ferne vor sich sehen, vor sich erblicken, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: a) übh.: regiones circumcirca, Serv. Sulp. in Cic. ep.: campos longe, Verg.: alqm procul, Verg.: Italiam ab unda, Verg.: moenia urbis Tarpeia de rupe, Lucan. – b) insbes.: α) nach etwas in die
    ————
    Ferne ausschauen, -sich umsehen, ex speculis adventantem hostium classem, Liv. 21, 49, 8. – β) etwas von fern mit ansehen, einer Sache von fern zuschauen, incendium e Tiberiana domo, Suet.: e triclinio ardentem rogum, Suet. – γ) etwas nur von fern erblicken, nur einen Blick aus der Ferne in etw. tun = nicht ordentlich betreten, -besuchen, prospeximus curiam, Plin. ep.: neque prospexisse castra contentus, Plin. pan.: vitam (v. einem als Kind Sterbenden), Sen. – 2) übtr., v. Örtl., die Aussicht auf etw. haben, -gewähren, domus prospicit agros, Hor.: villa lacum prospicit, Plin. ep.: cubiculum valvis cryptoporticum, fenestrā prospicit mare, Plin. ep. – B) bildl.: 1) im Allg.: senex aut prospiciens senectutem das Alter schon vor sich sehend, sich dem Alter nähernd, Sen. ep. 33, 7. – 2) insbes.: a) etwas vorher-, voraussehen, casus futuros, Cic.: futura, Cic.: talem exitum vitae suae, Liv.: prospicientes animo exitum incauti a fraude fraterna iuvenis, Liv.: alios ego vidi ventos, alias prospexi animo procellas, Cic.: m. folg. indir. Frages., ut iam ante animo prospicere possis, quibus de rebus auditurus sis, Cic. – b) für etw. sorgen, etw. besorgen, anschaffen, verschaffen, ferramenta, Cic.: commeatus, Liv.: pecori suo hibernum et aestivum pabulum, Sen.: filiae maritum, Plin. ep.: sedem senectuti vestrae, Liv. – Synkop. Perf. prospexti, Ter. adelph. 689.

    Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > prospicio

  • 15 dēiciō or dēiiciō

        dēiciō or dēiiciō iēcī, iectus, ere    [de + iacio], to throw down, hurl down, precipitate, prostrate, raze, fell, cut down, tear down, destroy: alqm de ponte in Tiberim: alqm de saxo (Tarpeio), L.: a cervicibus iugum: se de muro, leap, Cs.: saxi deiectae vertice caprae, V.: se per munitiones, leap over, Cs.: venti a montibus se deiciunt, L.: volnerato equo deiectus, Cs.: statuas veterum hominum: naves deiciendi operis missae, to destroy, Cs.: monumenta regis, H.: muros, L.: ut omnes Hermae deicerentur, N.: deiectā turri, Cs.: caput uno ictu, V.; libellos, to tear down: sortīs, to cast, Cs.: deiectis lacrimis, shed, Pr.—Poet., with dat: Gyan leto, V.—Prov.: de gradu deici (orig. of a gladiator), to be thrown off one's balance, i. e. lose one's head.—To drive out, dislodge, expel: nostri deiecti sunt loco, Cs.: praesidium ex saltu, Cs.: Gallorum agmen ex rupe Tarpeiā, L.: praesidium Claternā.— To drive out, turn out of possession, eject, dispossess: unde sis deiectus: ex eo loco.— Pass: deici, to be driven out of one's course: naves ad inferiorem partem insulae, Cs.: classis tempestate vexata ad Belearīs insulas deicitur, L. — To lay low, strike down, kill, slay, slaughter: paucis deiectis, Cs.: quem telo primum Deicis? V.: (viperam) Deice, crush, V.: super iuvencum stabat deiectum leo, Ph.— To lower, let fall, de press: in pectora mentum, O.—Fig., to cast down: oculos: voltum, V.: deiectus oculos, with downcast eyes, V.: Deiecto in humum voltu, O.— To remove, avert, divert, turn away, repel: hunc metum Siciliae damnatione istius: oculos a re p.: quantum mali de humanā condicione: vitia a se ratione: eum de sententiā.— To prevent from obtaining, deprive, rob of: de possessione imperi vos, L.: principatu, Cs.: eā spe, Cs.: deiecta coniuge tanto, V.: uxore deiectā (sc. coniugio), Ta.: hoc deiecto, after his fall, N.—In elections, to defeat, disappoint, prevent the choice of: me aedilitate: eiusdem pecuniā de honore deici: civis optimus praeturā deiectus: deiectis honore per coitionem, L.

    Latin-English dictionary > dēiciō or dēiiciō

  • 16 rūpēs

        rūpēs is, f    [RAP-], a rock, cliff: ex magnis rupibus nactus planitiem, Cs.: inter saxa rupesque, L.: ex rupe Tarpeiā, L.: aëria, V.: cavae, caverns, V.: rupes, quae prodit in aequor, cliff, V.
    * * *
    cliff; rock

    Latin-English dictionary > rūpēs

  • 17 Tarpēius

        Tarpēius adj.,    of Tarpeia, Tarpeian: mons, the Tarpeian Rock near the Capitol, from which criminals were thrown, L.: arx, the citadel on the Capitoline Hill, V., O.: nemus, Pr.: fulmina, i. e. of Jupiter Capitolinus, Iu.

    Latin-English dictionary > Tarpēius

  • 18 Aternius

    Āternĭus, ii, m., a Roman family name: Aternius Fontinalis, a consul A. U. C. 300, Cic. Rep. 2, 35, 60 Mai; from him proceeded the Lex Aternia (or Tarpeia; cf.

    Fest. s. v. peculatus, p. 237 Müll.): de multā,

    Gell. 11, 1, 2.

    Lewis & Short latin dictionary > Aternius

  • 19 deicio

    dē-ĭcĭo or dejicio, jēci, jectum, 3, v. a. [jacio], to throw or cast down; to hurl down, precipitate (very freq., and class.).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    araneas de foribus et de pariete,

    Plaut. Stich. 2, 2, 31:

    aliquem de ponte in Tiberim,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100; cf.:

    aliquem e ponte,

    Suet. Caes. 80:

    aliquem de saxo (Tarpeio),

    Liv. 5, 47; 6, 20; Hor. S. 1, 6, 39; cf.

    aliquem saxo Tarpeio,

    Tac. A. 6, 19:

    aliquem equo,

    Caes. B. G. 4, 12, 5; Liv. 4, 19:

    jugum servile a cervicibus,

    Cic. Phil. 1, 2, 6:

    togam ab umeris,

    Suet. Aug. 52; cf.:

    togam de umero,

    id. Caes. 9 al.; esp. reflex. with pron.:

    se de muro,

    Caes. B. C. 1, 18, 3; cf.:

    se de superiore parte aedium,

    Nep. Dion, 4 fin.:

    se per munitiones,

    Caes. B. G. 3, 26, 5:

    se a praealtis montibus (venti),

    Liv. 28, 6:

    librum in mare,

    Cic. Q. Fr. 2, 14; cf.:

    aliquem in locum inferiorem,

    Caes. B. G. 5, 44, 12:

    aliquem e summo in Tartara,

    Lucr. 5, 1124:

    elatam securim in caput (regis),

    Liv. 1, 40; cf. id. 7, 10:

    equum e campo in cavam hanc viam,

    force to leap down, id. 23, 47:

    bustum aut monumentum, aut columnam,

    Cic. Leg. 2, 26; so,

    statuas veterum hominum (c. c. depellere simulacra deorum),

    id. Cat. 3, 8, 19:

    monumenta regis templaque Vestae,

    Hor. Od. 1, 2, 15:

    signa aenea in Capitolio (tempestas),

    Liv. 40, 2:

    omnes Hermas,

    Nep. Alcib. 3:

    turrim,

    Caes. B. C. 2, 22; cf.

    arces,

    Hor. Od. 4, 14, 13 et saep.:

    arbores,

    to fell, Liv. 21, 37, 2; Vitr. 2, 9, 4:

    caput uno ictu,

    to cut off, Verg. A. 9, 770; id. ib. 10, 546:

    libellos,

    to tear down, Cic. Quint. 6, 27; Sen. Ben. 4, 12 (but Caes. B. G. 3, 15, antemnis disjectis is the true reading): comam, Afran. ap. Non. 514, 2; cf.:

    crinibus dejectis,

    loose, dishevelled, Tac. A. 14, 30:

    sortes,

    to cast into the urn, Caes. B. C. 1, 6, 5:

    dejectam aerea sortem accepit galea,

    Verg. A. 5, 490 sq.:

    cum dejecta sors esset,

    Liv. 21, 42; cf.:

    pernam, glandium,

    to throw into the pot, Plaut. Stich. 2, 2, 36:

    alvum,

    to purge, Cato R. R. 158; cf.:

    casei caprini, qui facillimi deiciantur,

    i. e. are most easily digested, Varr. R. R. 2, 11, 3;

    opp. alvum superiorem,

    i. e. to vomit, Cato R. R. 156, 2.—
    B.
    Esp.
    1.
    Milit. t. t., to drive out, dislodge an enemy from his position: hostes muro turribusque dejecti, Caes. B. G. 7, 28; cf.:

    nostri dejecti sunt loco,

    id. ib. 7, 51:

    praesidium ex saltu,

    id. B. C. 1, 37 fin.; cf.:

    agmen Gallorum ex rupe Tarpeia,

    Liv. 7, 10:

    ex tot castellis,

    id. 44, 35:

    praesidium Claternā,

    Cic. Phil. 8, 2, 6; cf.:

    praesidium loco summe munito,

    Hor. Ep. 2, 2, 30: praesidium (without abl.), Caes. B. G. 7, 36, 7; id. B. C. 3, 23, 2; Liv. 4, 53 al.:

    castra hostium,

    to destroy, id. 25, 14:

    praetorium,

    id. 41, 2 et saep.—
    2.
    Jurid. t. t., to drive out, turn out of possession, eject, dispossess (cf. deduco):

    unde vi prohibitus sis... unde dejectus?

    Cic. Caecin. 13; cf. id. ib. 17, 50:

    nisi ex eo loco ubi vestigium impresserit, deici neminem posse,

    id. ib. 27, 76 fin.:

    aliquem de possessione imperii,

    Liv. 45, 22.—
    3.
    Naut. t. t., pass.: deici, to be driven out of one's course:

    naves ad inferiorem partem insulae,

    Caes. B. G. 4, 28, 2:

    classis tempestate vexata ad Balearīs insulas deicitur,

    Liv. 23, 34, 16; id. 23, 40, 6.—
    4.
    Pregn. (cf.: cado, concĭdo, decĭdo; caedo, concīdo, decīdo, etc.), to fell with a mortal wound, to bring down dead to the ground; to kill, slay:

    his dejectis et coacervatis cadaveribus,

    Caes. B. G. 2, 27, 4; 4, 12; id. B. C. 1, 46; 3, 51; cf.:

    quem telo primum, quem postremum aspera virgo Deicis?

    Verg. A. 11, 665:

    avem ab alto caelo,

    id. ib. 5, 542; cf. id. ib. 11, 580:

    Glaucoque bovem Thetidique juvencam Deicit Ancaeus,

    i. e. slaughters as a sacrifice, Val. Fl. 1, 191:

    super juvencum stabat dejectum leo,

    Phaedr. 2, 1, 1:

    (Hercules) aves sagittis dejecit,

    Lact. 1, 9, 2:

    gruem,

    Verg. A. 11, 580.—
    5.
    To lower, let down, hang down, depress, of the head, etc. (cf. II. A. infra):

    dejecto capite (opp. supino capite),

    Quint. 11, 3, 69.—Of a nod (opp. relato capite), Apul. Met. 10.—Of a wild beast:

    id (caput) dejectum semper in terram,

    Plin. 8, 21, 32, § 77:

    in pectora mentum,

    Ov. M. 12, 255:

    euntes dejecta cervice Getae,

    Claud. VI. Cons. Hon. 180.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen.:

    pueri Sisennae oculos de isto numquam deicere,

    never took their eyes off him, Cic. Verr. 2, 4, 15; cf. id. ib. 2, 5, 71:

    oculos a republica,

    id. Phil. 1, 1:

    dejecit vultum et demissa voce locuta est,

    cast down her eyes, Verg. A. 3, 320; cf.:

    oculos in terram,

    Quint. 1, 11, 9 al.;

    and in Gr. construction, dejectus oculos,

    with downcast eyes, Verg. A. 11, 480:

    dejectus vultum,

    Stat. Th. 3, 367:

    ecquid ergo intellegis quantum mali de humana condicione dejeceris?

    thou hast removed, averted, Cic. Tusc. 1, 8; cf.:

    quantum de doloris terrore,

    id. ib. 2, 5, 14:

    vitia a se ratione,

    id. ib. 4, 37, 80; cf.:

    cruciatum a corpore (with depellere omnia verbera),

    id. Verr. 2, 5, 62:

    hunc metum Siciliae,

    id. ib. 2, 5, 49 fin.:

    quae replenda vel deicienda sunt,

    Quint. 10, 4, 1:

    eum de sententia dejecistis,

    hast diverted from his opinion, Cic. Phil. 9, 4, 8:

    fortis et constantis est, non tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,

    id. Off. 1, 23, 80; cf. id. Att. 16, 15, 3.—
    B.
    In partic. (acc. to no. I. B. 2.), to cast one down from the prospect of a thing; to prevent from obtaining, to deprive, rob of:

    de honore deici,

    Cic. Verr. 1, 9, 25:

    de possessione imperii,

    Liv. 45, 22, 7;

    for which, ad deiciendum honore eum,

    Liv. 39, 41;

    and, dejecti honore,

    id. 3, 35; so with simple abl.:

    aliquem aedilitate,

    Cic. Verr. 1, 8, 23:

    aedilitate,

    id. Verr. 2, 1, 8, § 23:

    praeturā,

    id. Mur. 36, 76:

    principatu,

    Caes. B. G. 7, 63, 8:

    certo consulatu,

    Liv. 40, 46, 14:

    spe,

    id. 44, 28, 1:

    ea spe,

    Caes. B. G. 1, 8, 4; cf.:

    opinione trium legionum (i. e. spe trium legionum colligendarum),

    id. ib. 5, 48:

    conjuge tanto,

    Verg. A. 3, 317. —Without abl.: M. Caelium mentio illa fatua... subito dejecit, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 3:

    cum inimicum eo quoque anno petentem dejecisset,

    Liv. 38, 35:

    uxorem (sc. conjugio),

    Tac. A. 11, 29 fin.:

    hoc dejecto,

    after his fall, Nep. Thras. 3, 1; cf. Tac. A. 2, 3; Luc. 8, 27:

    ex alto dejectus culmine regni,

    Sil. 17, 143.—
    C.
    To humble:

    deicimur, sed non perimus,

    Vulg. 2 Cor. 4, 9:

    deiciendi hominis causa,

    Lact. 4, 27, 17.—Hence, dejectus, a, um, P. a. (very rare).
    I.
    Sunk down, low:

    equitatus noster etsi dejectis atque inferioribus locis constiterat,

    Caes. B. C. 1, 46, 3:

    dejectius,

    Tert. adv. Marc. 1, 6 fin.
    II.
    (Acc. to no. II. B., deprived of hope; hence) Cast down, dejected, dispirited:

    haud dejectus equum duci jubet,

    Verg. A. 10, 858; cf.: [p. 535] haud sic dejecta, Stat. Th. 3, 315:

    in epilogis plerumque dejecti et infracti sumus,

    Quint. 9. 4, 138.— Sup. does not occur.—
    * Adv. dējectē, low; only comp., dejectius, Tert. adv. Marc. 2, 27 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > deicio

  • 20 prospiciens

    prō-spĭcĭo, exi, ectum, 3, v. n. and a. [specio].
    I. A.
    In gen.: neque post respiciens, neque ante prospiciens, Varr. ap. Non. 443, 2:

    parum prospiciunt oculi,

    do not see well, Ter. Phorm. 5, 1, 8; Plaut. Curc. 2, 3, 38:

    grues volant ad prospiciendum alte,

    Plin. 10, 23, 30, § 58:

    ex superioribus locis prospicere in urbem,

    Caes. B. C. 2, 5:

    multum,

    to have an extensive prospect, Cic. Fam. 7, 20, 1:

    per umbram,

    Verg. A. 2, 733:

    procul,

    id. ib. 12, 353:

    ex moenibus,

    Hor. C. 3, 2, 8: longe lateque, Auct. B. Hisp. 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    To look out, to watch, be on the watch:

    puer ab januā prospiciens,

    Nep. Hann. 12, 4:

    pavorem simulans (feles) prospexit toto die,

    Phaedr. 2, 4, 20:

    Michol prospiciens per fenestram,

    Vulg. 2 Reg. 6, 16; cf. Ambros. Off. 2, 29, 46.—
    2.
    To look or see to beforehand, to exercise foresight, to look out for, take care of, provide for any thing:

    ego jam prospiciam mihi,

    Ter. Ad. 4, 2, 50:

    consulere ac prospicere debemus, ut, etc.,

    Cic. Verr. 2, 1, 58, § 133:

    prospicite atque consulite,

    id. ib. 2, 1, 8, §

    22: ut prospicias et consulas rationibus meis,

    id. Fam. 3, 2, 1:

    consulite vobis, prospicite patriae,

    id. Cat. 4, 2, 3:

    homo longe in posterum prospiciens,

    id. Fam. 2, 8, 1:

    ut illum intellegatis non longe animo prospexisse morientem,

    id. Clu. 12, 34:

    prospicite, ut, etc.,

    id. Font. 17, 39:

    statuebat prospiciendum, ne, etc.,

    Caes. B. G. 5, 7:

    in annum,

    Varr. R. R. 1, 23, 3.— Impers. pass.:

    senatusconsulto prospectum est, ne, etc.,

    Paul. Sent. 4, 2.— Absol.: malo nos prospicere quam ulcisci, [p. 1477] Ter. Eun. 4, 6, 24:

    plagae crescunt, Nisi prospicis,

    id. Phorm. 5, 2, 17.—
    II. A.
    In gen. ( poet. and in post-Aug. prose):

    Italiam summā ab undā,

    Verg. A. 6, 357:

    campos Prospexit longe,

    id. ib. 11, 909; Hor. C. 3, 25, 10:

    moenia urbis Tarpeiā de rupe,

    Luc. 1, 195:

    ex speculis adventantem hostium classem,

    Liv. 21, 49, 8:

    ut hostium agmen inde prospicerent,

    Curt. 3, 8, 26:

    ex edito monte cuncta,

    id. 7, 6, 4.—
    b.
    Transf., of situations, to have or command a view of, look or lie towards, to overlook:

    domus prospicit agros,

    Hor. Ep. 1, 10, 23:

    cenatio latissimum mare, amoenissimas villas prospicit,

    Plin. Ep. 2, 17, 12; Plin. 5, 16, 15, § 72; Phaedr. 2, 5, 10:

    freta prospiciens Tmolus,

    Ov. M. 11, 150; 8, 330.—
    c.
    Trop.:

    aliquis infans decessit, cui nihil amplius contigit quam prospicere vitam,

    to see life from a distance, to get a glimpse of, Sen. Ep. 66, 42:

    turpe est seni aut prospicienti senectutem, etc.,

    one who sees old age before him, id. ib. 33, 7:

    neque prospexisse castra,

    i. e. life in camp, Plin. Pan. 15, 2.—
    B.
    In partic.
    1.
    To look at attentively, to gaze at (very rare):

    aliquem propter aliquid,

    Nep. Dat. 3, 3.—
    2.
    To foresee a thing (class.):

    multo ante, tamquam ex aliquā speculā, prospexi tempestatem futuram,

    Cic. Fam. 4, 3, 1; cf.:

    longe prospicere futuros casus rei publicae,

    id. Lael. 12, 40; id. Dom. 5, 12:

    multum in posterum,

    id. Mur. 28, 59:

    ex imbri soles,

    Verg. G. 1, 393. —With rel.-clause:

    ut jam ante animo prospicere possis, quibus de rebus auditurus sis,

    Cic. Quint. 10, 35; id. Div. in Caecil. 13, 42.—
    3.
    To look out for, provide, procure:

    habitationem alicui,

    Petr. 10:

    sedem senectuti,

    Liv. 4, 49 fin.:

    maritum filiae,

    Plin. Ep. 1, 14, 1.—In pass.:

    nisi si prospectum interea aliquid est, desertae vivimus,

    Ter. Heaut. 2, 4, 11:

    commeatus a praetore prospectos in hiemem habere,

    Liv. 44, 16:

    ad ferramenta prospicienda,

    Cic. Sull. 19, 55.—Hence,
    A.
    prōspĭcĭ-ens, entis, P. a., endowed with foresight, Gell. 2, 29, 1.—
    B.
    prōspĭcĭenter, adv., providently, considerately, carefully (post-class.):

    res prospicienter animadversas,

    Gell. 2, 29, 1.—
    C.
    prōspectē, adv., providently, deliberately, considerately, advisedly, prudently (post-class.):

    decernere,

    Tert. Apol. 6.— Sup.:

    adhaerebit bono,

    Aug. Ep. ad Maced. 55.

    Lewis & Short latin dictionary > prospiciens

См. также в других словарях:

  • Tarpeïa — Tarpeia Tarpeia, était une vestale, fille de Sempronius Tarpeius, que Romulus avait nommé gouverneur du Capitole. D après la légende romaine, elle aurait livré la citadelle de Rome aux Sabins, alors en guerre contre les Romains. Sommaire 1 Récit… …   Wikipédia en Français

  • Tarpéia — Tarpeia Tarpeia, était une vestale, fille de Sempronius Tarpeius, que Romulus avait nommé gouverneur du Capitole. D après la légende romaine, elle aurait livré la citadelle de Rome aux Sabins, alors en guerre contre les Romains. Sommaire 1 Récit… …   Wikipédia en Français

  • Tarpeia — {{Tarpeia}} Tochter des Befehlshabers der Burg von Rom, die nach dem Raub der Sabinerinnen* von deren Angehörigen belagert wurde. Aus Liebe zum Anführer der Feinde oder aus Habsucht übte Tarpeia Verrat, erntete aber üblen Dank: Sie wurde entweder …   Who's who in der antiken Mythologie

  • Tarpeia — [tär pē′ə] n. Rom. Myth. a girl who treacherously opens the Capitoline citadel to the invading Sabines, who then crush her to death with their shields …   English World dictionary

  • Tarpeia — Une version de la légende : Tarpéia tuée par les Sabins pour avoir refusé de trahir Rome, frise de la basilique Aemilia Dans la mythologie romaine, Tarpeia est une héroïne de la guerre sabine, fille de Sempronius Tarpeius, que Romulus avait… …   Wikipédia en Français

  • Tarpeia — Tod der Tarpeia (Fries der Basilica Aemilia, 1. Jahrhundert) …   Deutsch Wikipedia

  • Tarpeia — /tahr pee euh/, n. Class. Myth. a vestal virgin who betrayed Rome to the Sabines and was crushed under their shields when she claimed a reward. * * * ▪ Roman mythology       in Roman mythology, daughter of the commander of the Capitol in Rome… …   Universalium

  • Tarpeia — /taˈpiə/ (say tah peeuh) noun Roman Legend a vestal virgin who betrayed Rome to the Sabines and was crushed by their shields when she asked for reward …  

  • Tarpeia — /tahr pee euh/, n. Class. Myth. a vestal virgin who betrayed Rome to the Sabines and was crushed under their shields when she claimed a reward …   Useful english dictionary

  • Lex Aternia Tarpeia — Type Loi …   Wikipédia en Français

  • DEJECTIO e Rupe Tarpeia — vide infra Paena, it. Tarpeia rupes …   Hofmann J. Lexicon universale

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»